Zaman nedir? hareket olamsa Zaman olurmu?Zaman olmasa hareket olurmu?Bu gibi içinden çıkılmaz sorular insan zihninitarih boyunca meşkul etmiş.
Zamanı insanların ekseriyeti hareketlere göre ölçmüşler, hareketlere bağlamışlar.Güneşin ,ayın hareketlerine. Kainattaki bütün hareketler dursa ne olur? İşlemeye devam edermi?Hareket kalmazsa kainat var olurmu? Hareket ve zaman ayrılmaz ikili......
Bu soruların cevabı 'Zaman Mahluktur'gerçeği veriyor.Mahluk olduğuna göre zamnda fanidir.onunda evveli var ,ahıride var.Zamanı harekete bağlamak fizik olarak onu ölçmek demektir.Bu günlük hayat için belki bir zaruret,amma kafi değil.zamanın bir fizik ötesi yokmu?böyle mücerret (soyut)bir mefhumun(kavramın)künhü ancak ilahi hakikatlerdde aranabilir.
Zamön, bütün düşünen kafaları meşkul etmiş,bütün duygulu gönüllerre derinden tesir etmiştir.Onun tesirlerini,izlerini her yerde ,herkesde ve her husustahissetmemiz mümkündür.
Zaman,her an geçip gitmekte olan, geçince geri döndürülmeyenşdolayısıyla da boş geçirilmemesişen iyi,en güzel ve enverimli şekilde değerlendirilmesi gereken bir ganimet olarak düşünülmelidir.
Zaman bir fiilin gerçekleştiği, bir hareketin yapıldığı süredir.İnsan hayatı,çok yönlüdür ve çok hareketli geçer.Bu hayat içindeki fiil ve hareketlerin değeri de çok defa 'ZAMANLA'ölçülür.İşlerin Zamanında Başlaması, bitmesi,işe zamanında gelme ve gitme,söz verme insan ve diğer varlıkların gelişimi hep zamanla ilgilidir.
Zaman ,Hayatın ta kendisidir.Zamanı boşa geçirmek aslında hayatı boşa geçirmek demektir. Zaman ,ne başka bir şeyle değiştirilebilir ne durdurulabilir,ne bulup temin edilebilir,ne de geriye döndürülebilir. İnsan sınırlı bir hayata sahip olması sebebiyle zaman en değerli,en faydalı ,en tesirli şekilde kullanmak mecburiyetindedir.Zamansızlıktan Şikayet edenlerin çoğu zamanı iyi kullanmasını bilmiyenlerdir.Zaman ile insan arasında birbirine hakim olma savaşı vardır adeta..Zaman insana hakim ise zamna bir rüzgar,insan sadece bir yaprak...bir madde.. İnsan zamana hakim olduğunda sınırlı hayatını en manalı,en ekonomik ve en faydalı geçirme imkanına sahip olur.
Zaman kolay tarif edilemeyen, üzerinde çeşitli yorumlar yapılan,çeşitli suallere cevap olan hatta felsefecilerin'Dünyada en uzun ve en kısa olan ,en yavaş ve en hızlı hareket eden,yekpare olan ve parçalara bölünebilen,hem hiç alaka duyulmuyan ve hemde üzüntü verebilen ,o olmayınca hiçbir şey yapılamayan nedir?2 sorusuna ZAMAN diye cevap verilmiş ,sebebide 'çünkü ondan daha uzun,ondan daha kısa birşey yoktur.Bütün yapmak istediklerimizi içinde kaybedecek kadar kısadır, bekleyenler için en yavaş gecendir.haz alarak yaşadığımız anlar için en çabuk geçendir.Yekparedir,ama sonsuzluğa doğru küçük parçalara bölünerek yayılır. İnsanlar ona karşı ilgisizdirler ama onu kaybedince çok üzülürler.Onsuz hiç bir iş yapılamaz' şeklinde izah edilmişdir.
Bazı düşünürlerde zamanı fırsat olarak değerlendirip Mevlanın Lütfettıği zaman dilimi olarak Açıklamişlardır.Bazılarıda 'zaman nedir?' sorusuna 'zamanın ne olduğunu bilirim ama,izah edemem 'itirafıyla cevap vermişlerdir. Uzun tartışma,izah ve yorumlardan sonra bile Allahım ! zamanın ne olduğunu gerçekten hala bilmiyorum 'diyenlerde az değildir.Bütün mesele zamanı parçalamadan ufalamadan Allahın 'OL ' emri olarak etmededir.Zaten Şuurda bunu İdrak etmeye müsaittir.

Yaşar Değirmenci
Zamna ve Değerlendirmesi